Tung tids tale av Olaug Nilssen

«Diagnosesamfunnet, må alt liksom heite noko? Kva skjedde med god, gammaldags maur i beina og makk i

ræva, kvifor får ein ikkje berre vere det ein er, utan at det på død og liv må heite noko?

Du spring rundt med impulsane dine, dei kviler aldri i sitt jag etter inntrykk. Eg spring framfor deg og ryddar

inntrykka bort, eg spring etter deg og ryddar i ruinane kvar gong eg blir for sein.

Det heiter ADHD. Det heiter «annen disintegrativ forstyrrelse i barndommen». Det heiter autisme. Det heiter

subklinisk epileptisk aktivitet. Legane seier det er sant, sjølv om eg prøver å nekte.

Du heiter Daniel. Du er ein sterk gut på ni år.

Eg heiter Olaug. Eg er ei stor dame på snart førti.»

Sitatet over er fra innledningen til Olaug Nilssens bok Tung tids tale. Boken ble utgitt i 2017 på forlaget Samlaget som bl a presenterer boken slik:

«Tung tids tale er ei sterk historie om å vere foreldre til eit autistisk barn. Om kampen for at barnet skal bli sett som den han er, og få den støtta han og familien treng.»

Utgaven jeg har lest er lånt av biblioteket. Det er en sterk historie. Til tider skremmende. Uten sentimentalitet og uten at jeg som leser blir trist av å lese den. Formen som er valgt forsterker den nøkterne fremstillingen. Forlaget skriver at det ikke er noen heltehistorie, men en kjærlighetshistorie:

«Ein liten gut mistar språket og forandrar personlegdom. For mora byrjar ein kamp, først for å forstå kva som skjer med guten, og så for å få hjelp til å gi han den omsorga og oppfølginga han treng. Familien er plutseleg i ein svært utfordrande livssituasjon, og dei må igjennom lange og utmattande prosessar for å få hjelp. Mødrer skal aldri gi opp, blir det sagt, men kva er aksept, og kva er å gi opp?»

Fra Siste måndag i november:

«Eg vaknar da eg høyrer lydane dine, ser på klokka. 3:32. Blir liggande med lukka auge, eg veit at eg ikkje treng å gå inn til deg, det er ikkje frustrerte lydar, berre uregelmessige bogar av 1yd som varierer i både styrke og

lengde. 5:08 kjem du ut av rommet, og eg står opp og følgjer deg på badet. Eg hjelper deg av med pysj og bleie,

hjelper deg på do, steller deg. Da eg har tatt ei ny bleie rundt anklane dine og sunge «opp med bleia», og rost

deg for at du gjorde som eg sa, snur eg meg for å finne fram klede, og så piler du ut døra og spring leande opp

trappa. Eg stressar ikkje, for eg veit eg låste utgangsdøra og dørene inn til stove og kjøken for eg la meg i går, men eg tar meg ikkje god tid heller, og kjem etter deg med bukse, genser og sokkar i armane. Døra til lagerrommet med fryseboksen hadde eg ikkje låst, så du står alt med hendene nedi og prøver å opne ein isboks, uvitande om at eg har frose ned restane av ei suppe i denne boksen, og at det altså ikkje er is. Eg tar boksen frå deg, lukkar loket på fryseboksen, geleidar deg ut.

Det er seks veker sidan det gjekk i svart for meg på jobben. Eg hugsar ikkje lenger om det var gråt, raseri eller

besvimelse, og om det var femte eller tiande gong. Men eg hugsar eg i eit glimt såg meg sjølv utanfra og oppdaga at eg hadde gamle joggesko, bukser som var for små, ansikt som var strengt, hår som var grått.»

Mye er skrevet om boken. Forfatterintervjuer har jeg hørt. Jeg har tanker om temaene handlingen berører. Men det kjennes ikke passende å skrive om i tilknytning til boken. Boken taler for seg selv, det er som tittelen angir: det er tung tids tale. Tittelen på boken er hentet fra diktet til Haldis Moren Vesaas:

Tung tids tale

Det heiter ikkje: eg – no lenger.

Heretter heiter det: vi.

Eig du lykka så er ho ikkje lenger

berre di.

Alt det som bror din kan ta imot

av lykka di, må du gi.

Alt du kan løfte av børa til bror din,

Må du ta på deg.

Det er mange ikring deg som frys,

ver du eit bål, strål varme ifrå deg!

Hender finn hender, herd stør herd,

barm slår varmt imot barm.

Det hjelper da litt, nokre få forfrosne

at du er varm!